Post by expectancy on Nov 26, 2007 19:48:32 GMT 3
(Belgesel)
TRT Ýstanbul Televizyonu tarafýndan hazýrlanan “Gamalý Haç Ýle Kýzýl Yýldýz Arasýnda” adlý belgesel, savaþ tarihi belgesellerinde þimdiye kadar izlemediðimiz bir konuyu gündeme getiriyor. 23 Ocak 2006’dan itibaren 8 bölüm halinde TRT-2 ekranlarýnda izleyeceðimiz belgesel, II. Dünya Savaþý’nda Nazi ve Kýzýlordu arasýnda kalan Rusya Müslümanlarý’nýn acý dolu yýllarýný anlatýyor.
Belgeselin ilk bölümü 23 Ocak akþamý TRT-2'de 22:30'da yayýnlanýrken, tekrarý ayný gece 01:25'de ve 24 Ocak sabahý 07:20'de TRT-2 ekranlarýna gelecek. 'Gamalý Hac Ýle Kýzýl Yýldýz Arasýnda', TRT'nin internet sitesi www.trt.net.tr adresinden de izlenebilecek...
Ödüllü belgesel yönetmeni Neþe Sarýsoy Karatay’ýn imzasýný taþýyan ve danýþmanlýðýný Zafer Karatay’ýn yaptýðý “Gamalý Haç Ýle Kýzýl Yýldýz Arasýnda”, II. Dünya Savaþý’nda ölen, kaybolan, sürgüne gönderilen Türkler’in hayatlarýný gösteriyor. Sovyet Rusya topraklarýnda yaþayan Türkler’in cephede nasýl kullanýldýðýný, savaþýn ardýndan neler yaþadýklarýný gözler önüne seriyor… TRT kameralarý, II. Dünya Savaþý’nýn karanlýkta kalmýþ köþelerinden bakan Sovyet Doðu halklarýnýn; Kazak, Kazan ve Kýrým Tatarý, Kýrgýz, Türkmen, Kafkas halklarý, Karaçaylar ve Malkarlar’ýn yüzünü aydýnlatýyor!.. Tarihin önemli bir dönemine ýþýk tutan belgeselde Prof. Nadir Devlet ve Alman araþtýrmacý-yazar Patrick Von Zur Mühlen’in de görüþlerine yer veriliyor…
1,5 yýlda 150 saat çekimde 100’den fazla tanýkla röportaj
Türkiye, Kýrým, Türkmenistan, Kýrgýzistan, Almanya, Azerbaycan, Avusturya, Ýtalya ve Amerika Birleþik Devletleri’nde gerçekleþtirilen çekimlerine geçtiðimiz yýl baþlanan belgesel; 1,5 yýlda 100’den fazla savaþ tanýðýnýn röportajlarýna yer veren 150 saatlik bir maraton…
Belgeseldeki hoþ sürprizlerden biri de savaþ nedeniyle ayrý düþen Dadali kardeþlerin belgesel çekimlerinde birbirine kavuþmasý. Muhammed (80) ve Ahmet Dadali (68) kardeþler, tam 60 yýl sonra belgeselin çekimlerinde buluþtu.
Ýki cephede savaþmak zorunda kalanlar…
Sovyetler Birliði sýnýrlarý içinde yaþayan Türkler'in, II. Dünya Savaþý sýrasýnda Nazi ordusuna nasýl tutsak düþtüðü, esir kamplarýndaki korkunç yýllarý ve Alman üniformasý giydirilerek yeniden Joseph Stalin'in Kýzýlordu’suna karþý nasýl kullanýldýðý, Naziler’in iþgal ettiði bölgelerden toplanan genç insanlarýn “Doðu iþçisi - Ostarbeiter” olarak zorla çalýþtýrýlmalarý tanýklarýn anlatýmýyla ekranlara geliyor…
Belgesel, Cengiz Daðcý’nýn öyküsüyle desteklendi
Savaþta Nazi ordularýna esir düþen Kazak Alim Almat'ýn esir kamplarýnda gördüðü zulmü anlatmasýyla baþlayan belgeselde, Kýrýmlý yazar Cengiz Daðcý'nýn “Korkunç Yýllar” ve “Yurdunu Kaybeden Adam” adlý eserlerinden sahnelerle zenginleþtirilmiþ öykü de yer alýyor. Öyküde roman karakteri Sadýk Turan'ýn yaþamý canlandýrýlýyor. Turan'ýn ilkokuldan atýlmasýyla baþlayan süreçte ailesi ve Kýrým halkýnýn Stalin yönetiminin ekonomik ve sosyal baskýsý altýnda kývranmasý, Kýzýlordu saflarýnda askere ve savaþa katýlmasý, Nazi ordusuna esir düþmesi ve hayatýnýn asla hatýrlamak istemediði korkunç yýllarýný geçirdiði esir kamplarý, Alman üniformasýyla 'Doðu Lejyonlarý'nda savaþa zorlanmasý, Roma'da süren kaçak hayatý ve Uruguay'da orman iþçiliði sýrasýnda biten ömrü dramatik belgesel biçimiyle seyirciye sunuluyor. Belgeselin o korkunç yýllarý anlatan sahneleri, Çatalca’nýn Ýzzettin ve Sazlýbosna Köyleri’nde, Riva ve Belgrad ormanlarýnda çekildi. Sadýk Turan’ý, Engin Geldikaya baþarýyla canlandýrdý…
Gamalý Haç ile Kýzýl Yýldýz Arasýnda Yankýlanan Çýðlýklar
Bay Mirza Hayit - Özbekistan:
“Aðabeyimin kafasýný bayram hediyesi yaptýlar”
"- Aðabeyimi öldürüp, kafasýný kesip bayramda anneme verdiler. Çok azap çektik. Sovyet rejiminin kötülüklerini gördük. Sonra talebelik zamanýnda iki dostumu öldürdüler."
Saadet Kýpçaklý – Kýrým Tatarý:
“Namazý tekmelerle sürdü”
“- Babaannem namaza uymuþ, namaz kýlýyordu. Camlar kapalýydý. Tabii görünmesin diye kapatmýþ. Namaz kýlarken birisi arkadan bir tekme attý, babaannem yüksek sesle tekbir getirdi. Öyle yaparlardý bir þey olursa, yüksek sesle “Allahuekber” derlerdi. Tekmeden sonra yere yüzüstü düþtü, aðlamaya baþladý...”
Süleyman Tekiner - Azerbaycan:
“Babam kurþuna dizilmiþ!”
“- Babamý hapsedildikten ki 8 Aðustos 1937’de hapsedilmiþ ve 1 Eylül’de kurþuna dizilmiþ. Ama bunu söylemediler bize. Bir gün eve mahkeme icra memuru geldi.çünkü babam kurþuna dizilmiþti ama emlakine el konmuþtu.”
Dr. Mehmet Kengerli – Azerbaycan:
“Nefes alan insanlarý gömdüler!”
“- Kýrým’da esir düþen 435 bin Rus askerinden biriydim. Esir kamplarýnda kalmasam da orayý gördüm, yaþadým… Orada þart diye bir þey yoktur. Almanya gibi son derece bencil, ýrkçý bir felsefeye dayalý bir toplumda þart aranmaz. Kýþ mevsiminde kar, kýyamet: Sýfýrýn altýnda 25-30 derece… Onlarca kamptan daha nefes alýp veren insanlar gömülmeye götürülürdü.”
Alim Almat - Kazakistan:
“Ýnsan hayvanlaþýyor mu desem?“
“-Benim kaldýðým kampta 80 bin kiþiydik. 80 bin kiþiden 6 ay zarfýnda 3 bin kiþi kaldýk açlýktan. Elinle baþýný þöyle bir tuttuðun zaman elinde kalýyor bitler. Orada tifüs hastalýðýna yakalandým. Tifüs hastalýðýnda 14 güne kadar yaþabiliyorsun!.. Günde 50-100 kiþiyi arabalarla taþýyýp, çukura atýp gömüyorduk. Acayip bir þey oluyor insan; yanýndaki ölmüþ, onun üzerindekini alýp kendi üzerine örtüyorsun, oralý bile deðilsin. Ýnsan hayvanlaþýyor mu ne deyim?..”
Musa Ramazan - Kafkasya:
“Onlara çikolata bile verdiler”
“- Stalin, “Benim esirlerim yok, onlar vatan hainidir!” demiþti. Sonra da Kýzýlhaç’tan ayrýldý. Biz gördük ki Ýngilizler’in, Amerikalýlar’ýn pilotlarý esir kamplarýnda uluslararasý kuruluþlardan her þeyi buluyordu; çikolatasýna kadar... Onlara doktor da veriyorlardý. Bizde ne yemek ne de doktor vardý."
Hüseyin Ýkramhan – Özbekistan:
Otlar bile ölüm sundu
“- Bahar zamaný yeþillikler yetiþiyor. Esirler, aç olduklarý için o yeþilliklerden yiyor ve yürüyüp barakaya geldikten sonra acýyla baðýrýyorlardý. Çünkü o otlar, mideyi ezerek tamamen parçalýyordu. Böyle baðýra baðýra ölenler oldu.”
Sefer Aymergen – Kuzey Kafkasya:
“Esir sayýsý yürüdükçe azalýyordu”
“- Sabahleyin baktýk öbek öbek kar kaplamýþ. Yürüyen harekete geçiyor, nöbetçiler arkadan geliyor. O karýn üzerinde kafasýna vuruyor tekmeyle, dipçikle birer kurþun sýkýyor. Neymiþ o numara yapýyormuþ da oradan kalkýp partizanlara kaçacakmýþ. Halbuki adam…. Böyle iki gece, üç gün daðlarda kaldýk. Oraya biz giderken tahmini 15-16 bin Rus esiri vardýk. Çekoslovakya’ya gittiðimizde 2 bin 500 kiþi vardýk.”
Onlar þimdi evinize geliyorlar
Ve daha nice anýlarýn izinde birleþen tarihi gerçekler… Savaþýn tanýklarý; acýlarýný, gözyaþlarýný, korkularýný, umut ve sevinçlerini sizinle paylaþmaya geliyor!..
Belgeselin künyesi
Yapým -Yönetim: Neþe Sarýsoy Karatay
Genel Danýþman: Zafer Karatay
Metin Yazarý: Neþe Sarýsoy Karatay
Danýþman: Prof. Nadir Devlet, Patrik Von Zur Mühlen
Görüntü Yönetmeni: Tevfik Öber
Yapým Yönetim Yardýmcýlarý: Gökhan Taygan, Zeliha Aydýn, Ayþe Hilal Tuztaþ
Sanat Yönetmeni: Uluhan Hasdal
Kurgu: Deniz Çankaya Salmanlý, Tufan Bilgen, Adem Yýlmaz, Sýdýka Eralp, Nuray Belen
Seslendiren: Emin Baykýrkýk, Kemal Kocatürk
Sadýk Turan Karakterini Canlandýran Oyuncu: Engin Geldikaya
Kaynak: sinemahaber.com
TRT Ýstanbul Televizyonu tarafýndan hazýrlanan “Gamalý Haç Ýle Kýzýl Yýldýz Arasýnda” adlý belgesel, savaþ tarihi belgesellerinde þimdiye kadar izlemediðimiz bir konuyu gündeme getiriyor. 23 Ocak 2006’dan itibaren 8 bölüm halinde TRT-2 ekranlarýnda izleyeceðimiz belgesel, II. Dünya Savaþý’nda Nazi ve Kýzýlordu arasýnda kalan Rusya Müslümanlarý’nýn acý dolu yýllarýný anlatýyor.
Belgeselin ilk bölümü 23 Ocak akþamý TRT-2'de 22:30'da yayýnlanýrken, tekrarý ayný gece 01:25'de ve 24 Ocak sabahý 07:20'de TRT-2 ekranlarýna gelecek. 'Gamalý Hac Ýle Kýzýl Yýldýz Arasýnda', TRT'nin internet sitesi www.trt.net.tr adresinden de izlenebilecek...
Ödüllü belgesel yönetmeni Neþe Sarýsoy Karatay’ýn imzasýný taþýyan ve danýþmanlýðýný Zafer Karatay’ýn yaptýðý “Gamalý Haç Ýle Kýzýl Yýldýz Arasýnda”, II. Dünya Savaþý’nda ölen, kaybolan, sürgüne gönderilen Türkler’in hayatlarýný gösteriyor. Sovyet Rusya topraklarýnda yaþayan Türkler’in cephede nasýl kullanýldýðýný, savaþýn ardýndan neler yaþadýklarýný gözler önüne seriyor… TRT kameralarý, II. Dünya Savaþý’nýn karanlýkta kalmýþ köþelerinden bakan Sovyet Doðu halklarýnýn; Kazak, Kazan ve Kýrým Tatarý, Kýrgýz, Türkmen, Kafkas halklarý, Karaçaylar ve Malkarlar’ýn yüzünü aydýnlatýyor!.. Tarihin önemli bir dönemine ýþýk tutan belgeselde Prof. Nadir Devlet ve Alman araþtýrmacý-yazar Patrick Von Zur Mühlen’in de görüþlerine yer veriliyor…
1,5 yýlda 150 saat çekimde 100’den fazla tanýkla röportaj
Türkiye, Kýrým, Türkmenistan, Kýrgýzistan, Almanya, Azerbaycan, Avusturya, Ýtalya ve Amerika Birleþik Devletleri’nde gerçekleþtirilen çekimlerine geçtiðimiz yýl baþlanan belgesel; 1,5 yýlda 100’den fazla savaþ tanýðýnýn röportajlarýna yer veren 150 saatlik bir maraton…
Belgeseldeki hoþ sürprizlerden biri de savaþ nedeniyle ayrý düþen Dadali kardeþlerin belgesel çekimlerinde birbirine kavuþmasý. Muhammed (80) ve Ahmet Dadali (68) kardeþler, tam 60 yýl sonra belgeselin çekimlerinde buluþtu.
Ýki cephede savaþmak zorunda kalanlar…
Sovyetler Birliði sýnýrlarý içinde yaþayan Türkler'in, II. Dünya Savaþý sýrasýnda Nazi ordusuna nasýl tutsak düþtüðü, esir kamplarýndaki korkunç yýllarý ve Alman üniformasý giydirilerek yeniden Joseph Stalin'in Kýzýlordu’suna karþý nasýl kullanýldýðý, Naziler’in iþgal ettiði bölgelerden toplanan genç insanlarýn “Doðu iþçisi - Ostarbeiter” olarak zorla çalýþtýrýlmalarý tanýklarýn anlatýmýyla ekranlara geliyor…
Belgesel, Cengiz Daðcý’nýn öyküsüyle desteklendi
Savaþta Nazi ordularýna esir düþen Kazak Alim Almat'ýn esir kamplarýnda gördüðü zulmü anlatmasýyla baþlayan belgeselde, Kýrýmlý yazar Cengiz Daðcý'nýn “Korkunç Yýllar” ve “Yurdunu Kaybeden Adam” adlý eserlerinden sahnelerle zenginleþtirilmiþ öykü de yer alýyor. Öyküde roman karakteri Sadýk Turan'ýn yaþamý canlandýrýlýyor. Turan'ýn ilkokuldan atýlmasýyla baþlayan süreçte ailesi ve Kýrým halkýnýn Stalin yönetiminin ekonomik ve sosyal baskýsý altýnda kývranmasý, Kýzýlordu saflarýnda askere ve savaþa katýlmasý, Nazi ordusuna esir düþmesi ve hayatýnýn asla hatýrlamak istemediði korkunç yýllarýný geçirdiði esir kamplarý, Alman üniformasýyla 'Doðu Lejyonlarý'nda savaþa zorlanmasý, Roma'da süren kaçak hayatý ve Uruguay'da orman iþçiliði sýrasýnda biten ömrü dramatik belgesel biçimiyle seyirciye sunuluyor. Belgeselin o korkunç yýllarý anlatan sahneleri, Çatalca’nýn Ýzzettin ve Sazlýbosna Köyleri’nde, Riva ve Belgrad ormanlarýnda çekildi. Sadýk Turan’ý, Engin Geldikaya baþarýyla canlandýrdý…
Gamalý Haç ile Kýzýl Yýldýz Arasýnda Yankýlanan Çýðlýklar
Bay Mirza Hayit - Özbekistan:
“Aðabeyimin kafasýný bayram hediyesi yaptýlar”
"- Aðabeyimi öldürüp, kafasýný kesip bayramda anneme verdiler. Çok azap çektik. Sovyet rejiminin kötülüklerini gördük. Sonra talebelik zamanýnda iki dostumu öldürdüler."
Saadet Kýpçaklý – Kýrým Tatarý:
“Namazý tekmelerle sürdü”
“- Babaannem namaza uymuþ, namaz kýlýyordu. Camlar kapalýydý. Tabii görünmesin diye kapatmýþ. Namaz kýlarken birisi arkadan bir tekme attý, babaannem yüksek sesle tekbir getirdi. Öyle yaparlardý bir þey olursa, yüksek sesle “Allahuekber” derlerdi. Tekmeden sonra yere yüzüstü düþtü, aðlamaya baþladý...”
Süleyman Tekiner - Azerbaycan:
“Babam kurþuna dizilmiþ!”
“- Babamý hapsedildikten ki 8 Aðustos 1937’de hapsedilmiþ ve 1 Eylül’de kurþuna dizilmiþ. Ama bunu söylemediler bize. Bir gün eve mahkeme icra memuru geldi.çünkü babam kurþuna dizilmiþti ama emlakine el konmuþtu.”
Dr. Mehmet Kengerli – Azerbaycan:
“Nefes alan insanlarý gömdüler!”
“- Kýrým’da esir düþen 435 bin Rus askerinden biriydim. Esir kamplarýnda kalmasam da orayý gördüm, yaþadým… Orada þart diye bir þey yoktur. Almanya gibi son derece bencil, ýrkçý bir felsefeye dayalý bir toplumda þart aranmaz. Kýþ mevsiminde kar, kýyamet: Sýfýrýn altýnda 25-30 derece… Onlarca kamptan daha nefes alýp veren insanlar gömülmeye götürülürdü.”
Alim Almat - Kazakistan:
“Ýnsan hayvanlaþýyor mu desem?“
“-Benim kaldýðým kampta 80 bin kiþiydik. 80 bin kiþiden 6 ay zarfýnda 3 bin kiþi kaldýk açlýktan. Elinle baþýný þöyle bir tuttuðun zaman elinde kalýyor bitler. Orada tifüs hastalýðýna yakalandým. Tifüs hastalýðýnda 14 güne kadar yaþabiliyorsun!.. Günde 50-100 kiþiyi arabalarla taþýyýp, çukura atýp gömüyorduk. Acayip bir þey oluyor insan; yanýndaki ölmüþ, onun üzerindekini alýp kendi üzerine örtüyorsun, oralý bile deðilsin. Ýnsan hayvanlaþýyor mu ne deyim?..”
Musa Ramazan - Kafkasya:
“Onlara çikolata bile verdiler”
“- Stalin, “Benim esirlerim yok, onlar vatan hainidir!” demiþti. Sonra da Kýzýlhaç’tan ayrýldý. Biz gördük ki Ýngilizler’in, Amerikalýlar’ýn pilotlarý esir kamplarýnda uluslararasý kuruluþlardan her þeyi buluyordu; çikolatasýna kadar... Onlara doktor da veriyorlardý. Bizde ne yemek ne de doktor vardý."
Hüseyin Ýkramhan – Özbekistan:
Otlar bile ölüm sundu
“- Bahar zamaný yeþillikler yetiþiyor. Esirler, aç olduklarý için o yeþilliklerden yiyor ve yürüyüp barakaya geldikten sonra acýyla baðýrýyorlardý. Çünkü o otlar, mideyi ezerek tamamen parçalýyordu. Böyle baðýra baðýra ölenler oldu.”
Sefer Aymergen – Kuzey Kafkasya:
“Esir sayýsý yürüdükçe azalýyordu”
“- Sabahleyin baktýk öbek öbek kar kaplamýþ. Yürüyen harekete geçiyor, nöbetçiler arkadan geliyor. O karýn üzerinde kafasýna vuruyor tekmeyle, dipçikle birer kurþun sýkýyor. Neymiþ o numara yapýyormuþ da oradan kalkýp partizanlara kaçacakmýþ. Halbuki adam…. Böyle iki gece, üç gün daðlarda kaldýk. Oraya biz giderken tahmini 15-16 bin Rus esiri vardýk. Çekoslovakya’ya gittiðimizde 2 bin 500 kiþi vardýk.”
Onlar þimdi evinize geliyorlar
Ve daha nice anýlarýn izinde birleþen tarihi gerçekler… Savaþýn tanýklarý; acýlarýný, gözyaþlarýný, korkularýný, umut ve sevinçlerini sizinle paylaþmaya geliyor!..
Belgeselin künyesi
Yapým -Yönetim: Neþe Sarýsoy Karatay
Genel Danýþman: Zafer Karatay
Metin Yazarý: Neþe Sarýsoy Karatay
Danýþman: Prof. Nadir Devlet, Patrik Von Zur Mühlen
Görüntü Yönetmeni: Tevfik Öber
Yapým Yönetim Yardýmcýlarý: Gökhan Taygan, Zeliha Aydýn, Ayþe Hilal Tuztaþ
Sanat Yönetmeni: Uluhan Hasdal
Kurgu: Deniz Çankaya Salmanlý, Tufan Bilgen, Adem Yýlmaz, Sýdýka Eralp, Nuray Belen
Seslendiren: Emin Baykýrkýk, Kemal Kocatürk
Sadýk Turan Karakterini Canlandýran Oyuncu: Engin Geldikaya
Kaynak: sinemahaber.com